Onsuz Olmuyor

Votka, Rusya’da tüm tarihi boyunca son derece nazik ve insanların aniden ateşli hale gelmesine yol açan bir konu oldu. Buna istinaden yaygın olarak anlatılan bir de fıkrası var votkanın. ‘Votka satan bir dükkanın önünde uzunca bir sıra varmış. Sırada saatler boyunca bekleyen bir yaşlı adamın sonunda sabrı taşmış ve “artık dayanamıyorum bu işkenceye, Kremlin’e gidip Gorbaçov’u öldüreceğim” diye bağırmış ve gitmiş. Bir kaç saat sonra geri döndüğünde sırada hala votka satın almak için beklemekte olan arkadaşları ona heyecanla sormuşlar ‘Ne oldu öldürmeyi başarabildin mi? Adam cevap vermiş: “ne gezer, Gorbaçov’u öldürmek için bekleyenlerin oluşturduğu sıra buradakinden bile uzundu’. Anlaşılan o ki Ruslar onsuz yapamıyorlar.

Ülkenin başına hayli işler açan da bu içkidir aslında. 1970′lerin başında Dışişleri bakanı Andrei Gromyko Zavidova kasabasındaki yazlık evinden Moskova’ya dönüyordu. O gün arabasını da Komünist Parti genel sekreteri Brezhnev kullanmaktaydı. Arabada ikisi yalnız olduklarından Gromyko son derece hassas konuyu genel sekretere açmakta bir sakınca görmedi ve ‘Leonid Ilyich, votka konusunda bir şeyler yapmalıyız. Halkın tümü alkolik olacak yakında’ dedi. Brezhnev ilk önce suskunlukla karşıladı bu öneriyi.

Gerçekten kritik bir konuydu bu ve acele atılacak bir adım Sovyetler Birliği’nde hayli ağır problemlere neden olabilirdi. Bir süre sesiz kaldı, sonra aradan beş dakika geçince de Dışişleri bakanına dönerek ‘Andrei Rus halkının votkasız yapması mümkün değildir, unut bu işi’ dedi.
Bu görüşmeyi Mikhail Gorbaçev anlatmış, o da birinci elden Gromyko’dan dinlemiş bunu.

* * *
Afganistan işgalinde 10 yılda 14 bin Rus askeri öldü. Ama bugün Rusya’da her yıl 30 bin insan alkol zehirlenmesinden yaşama veda ediyor.

Ciddi bir sorun votka bağımlılığı ve bunun da tarihi nedenleri var.

Stalin, alkol düzeyi yüksek votkayı ucuza halka satarak, halkı uyuşturma programını uygulamıştı.

Dünya savaşlarında askerler iyi savaşsınlar diye Moskova’daki yöneticiler her askere onu sarhoş edecek kadar votka dağıttırıyorlardı.

Bu tür devlet politikaları sonucunda zaten aşırı içmeye meraklı olan insanlarda alkol bağımlılığı boyutu korkunç biçimde arttı.

Devlet büyük bir gelir kaynağı da olduğu için (20′inci yüzyılın başında ordunun üçte biri votka satışından elde edilen gelirle besleniyordu) bir yandan içki tüketimini teşvik ederken bir yandan da halkta takat bırakmayacağı nedeniyle de endişeler artıyordu.

Ve reformist yöneticiler iktidara geldiklerinde votka tüketimini kısıtlamak için yasaklayıcı tedbirlere başvuruyorlardı.

Örneğin yukarıdaki anekdotu aktaran Gorbaçev 1985 yılının Mayıs ayında ‘Sarhoşluğu ve Alkolizmi Yenmek İçin Alınacak Tedbirler’ adı verilen bir direktif yayınladı.

Ve bu direktif doğrultusunda harekete geçen Sovyet bürokrasisi anında Stalinist aşırlıklara başladı. Votka üreten fabrikalar yıkıldı, tarlalar yakıldı, barlar kapatıldı.

Sonuçta da hemen herkes Gorbaçev’e düşman oldu.